الگوهای عمده در تعریف سلامتی:
به طور کلی تعاریف مربوط به سلامتی از الگوهایی پدید آمده اند که جز معتقدات دانشمندان مختلف بوده اند. بر اساس این اعتقادات سه الگوی عمده در تعریف سلامتی همواره مدنظر بوده است:
الف ) الگوی پزشکی :
عقیده کلی الگوی پزشکی این است که سلامت یعنی فقدان یکی یا چند مورد از موارد مرگ، بیماری، ناراحتی، ناتوانی و نارضایتی که در انگلیسی به آنها «5D» گفته می‌شود. بنابراین اگر فرد بیمار یا در حال مرگ نباشد در حالت سلامت به سر می‌برد.
پیروان الگوی پزشکی عمدتاً بر تبیین زیست شناختی بیماری متکی بوده و تمایل دارند که بیماری و بر حسب بدکاری اندام‌ها، سلول‌ها و سایر سیستم‌های زیست شناختی مانند بیماری کبد، قلب یا کم خونی ناشی از سلول‌های داسی شکل،... تبیین کنند. الگوی پزشکی با مشکلات اجتماعی که بر سلامت اثر می‌گذارند سر وکار ندارد. تکیه بر تفکر زیست شناختی نمی‌تواند سبب درک درستی از سلامت بر حسب عوامل روان شناختی و اجتماعی باشد و همین طور می‌تواند در ایجاد سلامت بوسیله پیشگیری از بیماری‌های روان شناختی که در اثر سبک زندگی ناسالم و رفتارهای تخریبی بوجود آمده اند، موفق باشد (باباپور، 1381).
ب ) الگوی محیطی: این الگو از تحلیل نوین اکوسیستم و خطرات محیطی به سلامتی انسان پدید آمده است. در این الگو سلامتی بر حسب کیفیت سازش فرد با محیط به هنگام تغییر شرایط تعریف شده است. این الگو تاثیرات وضعیت اقتصادی، اجتماعی، آموزش و عوامل محیطی چندگانه بر سلامت شخصی را در بر می‌گیرد. برخلاف الگوی پزشکی که بر اندام‌های بیمار و نابهنجاری‌های زیست شناختی تاکید می‌کند، الگوی محیطی بر وضعیت‌ها و شرایط خارج از فرد که بر سلامت او تاثیر می‌گذارند، متمرکز است این شرایط مشتمل بر آب و هوا، شرایط زندگی، در معرض مواد مضر قرار گرفتن، شرایط اقتصادی ـ اجتماعی، روابط اجتماعی، و نظام مراقبت از سلامت. بر اساس این رویکرد بیماری و عدم سلامت یعنی ناموزونی انسان با تعاملات محیطی (باباپور، 1381)
ج ) الگوی کلی نگر: این الگو سلامتی را بر حسب کلیت شخص تعریف می‌کند و جنبه‌های زیست شناختی، فیزیولوژیکی، روانی، هیجانی، اجتماعی، معنوی و محیطی افراد را شامل می‌شود و بر سلامتی بهینه، پیشگیری از بیماری و حالت‌های روانی و هیجانی مثبت متمرکز است. الگوی کلی نگر، سلامت معنوی را نیز در بر می‌گیرد که الگوی پزشکی فاقد این بعد می‌باشد. بر خلاف الگوی پزشکی که معتقد است شخصی که بیمار نیست یا از بیماری رنج نمی‌برد، تا حد ممکن سالم است، الگوی کلی نگر، سلامت را حالت بهینه و یا رفتارهای مثبت می‌داند(ادلین و همکاران، 1999).
