پیشینه تحقیق: پیشینه خارجی درزمینه ویژگیهای تدریس اثربخش تحقیقات متعددی صورت گرفته است که عبارتاند از: باندل و اولیوواتایا در سال (2014) پژوهشی انجام دادند با عنوان خودارزیابی دبیران شیمی از اثربخشی تدریس خود. در این تحقیق از بین 184 دبیرستان 86 دبیرستان انتخاب و از بین آنان 103 معلم مورد ارزیابی قرار گرفت.
نتایج نشان داد که اثربخشی تدریس معلمان از دیدگاه آنان بسیار خوب بوده است. جروم دلانی و همکاران (2008) پژوهشی با عنوان ادراکات دانش آموزان از تدریس اثربخش در آموزش عالی در دانشگاه نیوفانلند انجام دادند که طی آن 17000 دانشجوی فارغالتحصیل و یا مشغول به تحصیل بهصورت اینترنتی موردبررسی قرار گرفتند.
این تحقیق در بین دانشجویان عادی و از راه دور انجام شد. دانشجویان 10 ویژگی تدریس اثربخش را شناسایی کردند، معلمان اثربخش به دانشجویان احترام میگذارند، بادانش هستند، در دسترس، ارتباطات قوی، پاسخگو، حرفهای و خوشاخلاق میباشند.
لیوبنگستون و بورکو (1989) در پژوهش خود دودسته از معلمان متخصص و تازهکار را مورد مقایسه قراردادند. نتایج این پژوهش بیانگر این بود که معلمان متخصص به هنگام برنامهریزی آموزشی و اجرای آن
1 – از اصول و نظریههای روانشناسی آگاهی داشته و آن را در کلاس به کار میبستند.
2 – از فرآیند آموزشی شناخت داشته و 3-از خود قابلیت سازگاری نشان میدادند؛ بنابراین به نظر میرسد که معلمان متخصص پژوهشهای آموزشی را بهعنوان مبانی علمی هنر تدریس خویش به کار میبندند. (برلینر 1987 به نقل از پارسون 2001)
اسلوان (1988) ویژگیهای معلم اثربخش را از دیدگاه 312 دانشجوی پزشکی بررسی نمود و نتیجه گرفت ازنظر دانشجویان، تماس بیشتر با دانشجو، بهعنوان الگوی مثبت مطرح بودن، ارتباط تشویقکننده و سازماندهی خوب فعالیتها، از ویژگیهای اثربخش معلمین هست(نقل صالحی و همکاران 1383).
تنگ (1997) در بررسی عوامل مرتبط با تدریس اثربخش در دانشگاهی در شمال شرقی آمریکا، 3500 دانشجو را بهعنوان نمونه انتخاب و 126 عضو هیأت علمی را ازنظر آنان ارزیابی کرد.
نتایج نشاندهنده آن بود که 12 عامل برآورد شده از قبیل مواد آموزشی واضح، میزان و کیفیت پاسخگویی استاد به سؤالات دانشجویان، برخورد مؤدبانه استاد با دانشجویان، داشتن رفتار حرفهای، داشتن تسلط بر موضوع درس، داشتن انتظارات بالا و غیره، بهخوبی در هر کلاس رعایت میگردد و درمجموع تدریس همه استادان این دانشگاه اثربخش بوده است.
دیگبی و همکاران (1998) چهار عامل مرتبط با تدریس اثربخش در نمونهای که از 2785 دانشجو در تایلند بهدستآمده شامل این موارد میشود: روش تدریس، روابط استاد و دانشجو، مواد و محتوای درسی و بازخورد و ارزشیابی.
دانشگاه سانفرانسیسکو (2005) در پژوهشی که در بررسی بهکارگیری معیارهای تدریس اثربخش صورت گرفته، نتایج نشان داد که از میان 8 مؤلفه تعیینشده، 6 مورد آنها را ازنظر دانشجویان توسط استادان به کار میگیرند که عبارتاند از:
1. سازماندهی محتوا، دانش و مواد درسی
2. مهارتهای ارتباطی و روابط انسانی واضح با دانشجویان
3. فراهمسازی محیط یادگیری برای دانشجویان
4. ارائه بازخورد فوری، اظهارات، ارزیابیها و امتحانات عادلانه
5. بهطورکلی اثربخش بودن تدریس استادان. دو مؤلفه دیگر که در سطح ضعیفی به کار گرفتهشدهاند شامل توجه داشتن به یادگیری دانشجویان و مشکل برانگیز بودن مواد درسی است.
ویتانجی و ان دیر انگو (2005) در دانشگاهی در کنیا انجام دادهاند، پرسشنامهای حاوی 20 گزینه بر جنبههای تدریس اثربخش کلاس درس شامل ارائه آموزش، موضوع یا ماده درسی و نگرشهای فردی بهکاربرده شده است.
نتایج آنها نشان داد که بهطورکلی کیفیت و اثربخشی تدریس استادان این دانشگاه در سطح پایینی قرار دارد.