ویژگی "تکانشگری" در چند دیدگاه نظری مورد بررسی قرار گرفته است که به مهم ترین آنها اشاره می کنیم.

پیشینه داخلی و خارجی:
دارد
منابع فارسی:
دارد
منابع لاتین:
دارد
نوع فایل:
Word قابل ویرایش
تعداد صفحه:
41

رویکرد شخصیت شناسانه

دیکمن (1990)، دو نوع تکانشگری را از هم متمایز ساخت: الف) «تکانشگری غیرکارکردی» یا گرایش به انجام عملی با کمترین آینده نگری که بروز مشکلات را در پی دارد، ب) «تکانشگری کارکردی» (کنشی) یا گرایش به انجام عملی با کمترین آینده نگری، زمانی که همه شرایط بهنجار است (به نقل از اختیاری و همکاران، 1387). دیکمن، کژکنشی را به سه گروه جداگانه تقسیم می کند: 1- تکانشگری توجهی : بررسی ها نشان داده است که این گروه از افراد تکانشگر نسبت به بقیه، زمان آمادگی کمتری برای تمرکز کردن روی تکالیف صرف می کنند، اما در بخش هایی که نیاز به تعویض سریع تمرکز از مطلبی به مطلب دیگر می باشد، بهتر از بقیه عمل می کنند.

2- تکانشگری بازتابی : این تکانشگری به صورت نبود هماهنگی میان یک محرک محیطي و پاسخ فرد تعریف می شود. به نظر می رسد این نوع، نوع توجهی را هم در بر مي گیرد. 3-تکانشگری مهارگسیخته : اختلال در مهار برخی پاسخ ها به از دست دادن پاداش می انجامد كه در پژوهش حاضر مورد استفاده قرار گرفته است. مقیاس تکانشگری بارت ، در محدوده این رویکرد قرار می گیرد، که در پژوهش حاضر مورد استفاده قرار گرفته است

باس و پلومین (1975) نبود کنترل بازدارنده را به عنوان هسته مرکزی بحث تکانشگری معرفی کردند، اما عواملی مانند زمان تصمیم گیری، نبود اصرار و پافشاری و نیاز به حس جویی را از جنبه های مهم موثر در تکانشگری دانستند (اوندن، 1999، به نقل از اختیاری و همکاران،1387).

کلونینجر (1987) بر پایه یک نظریه زیستی- اجتماعی هر شخصیت را شامل درجاتی از 3 بخش زیر می داند: نوجویی، پرهیز از خطر و پاداش جویی. وی شخصیت های تکانشی را کسانی معرفی کرد که الف) دارای میزان بالایی از نوجویی هستند به طوری که پیوسته برای رسیدن به هوس های زودگذر دست به عمل می زنند، ب)کمتر از خطر پرهیز می کنند یعنی براي رسیدن به هوس های زود گذر دست به عمل می زنند، ج) پیش از آنکه تلاش کامل در زمینه ای انجام دهند، از آن دست می کشند یعنی اصرار و پافشاری لازم را ندارند (اختیاری و همکاران، 1387).

آیزنک (1985) شخصیت را بر پایه 3 ویژگی اساسی تبیین نمود: برون گرایی ، روان پریش گرایی و روان رنجورگرایی . درهمان سال وی ویژگی اجتماعی بودن را بخشی از صفات کلی برون گرایی و صفت تکانشگری را بخشی از ویژگی کلی روان رنجوری طبقه بقه بندی کرد. وي بخشی از ویژگی تکانشگری را ترکیبی از چهار ویژگی زیر دانست: تکانشگری منحصرانه یا متعصبانه، ناتوانی در تصمیم گیری، سرزندگی و خطرپذیری. به طور کلی آیزنک (1993) تکانشگری را خطرپذیری نا آگاهانه می داند.

رویکرد رفتارگرایانه

برخلاف سایر رویکردها که بر پایه گزارش های شخصی استوار است، این رویکرد به سنجش عینی و ثبت رفتارهای تکانشگرانه می پردازد. در این رویکرد رفتار های جانوری نیز بررسی می شود. دو بحث بازداری رفتاری و زمان سنجی رفتاری در این زمینه مطرح است. الف) بازدارندگی رفتاری: سوبریه (1986) با دستکاری دارو شناختی دستگاه سرتونرژیک دریافت که یاخته هايی عصبی سرتونرژیک، زمانی که نیاز به بازداری رفتاری است، فعال می شوند. لینویلا (1983) میزان پایین در مایع مايع مغزی- نخاعی را با اختلال در کنترل تکانه ها همراه دانست. هرنشتاین (1964) نیز الگوهایی را برای ارزیابی کمی مفهوم تکانشگری بر پایه نظریه های رفتاری ارائه داد

ب) زمان سنجی رفتاری: وان دن بروک ، فلچر و ریزدن (1993) به بررسی تاثیر زمان بر تکانشگری پرداختند. به باور آنها، افراد تکانشگر در ارزیابی زمان مشکل دارند و از این رو زمان برای آنها بسیار آهسته تر از افراد بهنجار می گذرد. پژوهش های هو ، الزهرانی و والازکوز- مارتینز (1995) هم در محدوده رویکرد رفتارگرایانه جای می گیرد (به نقل از اختیاری و همکاران، 1383).

رویکرد زیستی

بررسی ها نشان داده اند که دو عامل زیستی عمده بر پدیده های تکانشگری و خشونت آمیز تاثیرگذار هستند. الف)سروتونین به عنوان میانجی عصبی درگیر در تکانشگری ب)لوب فرونتال به عنوان مرکز عصبی درگیر تکانشگری

رویکرد اجتماعی

در این رویکرد تکانشگری به عنوان یک رفتار آموخته شده از محیط، به شمار می رود. کودک بر اساس تجربیات خود می آموزد برای بدست آوردن پاداش، واکنش شتاب زده نشان دهد. از این رو افراد تکانشگر فرصت ارزیابی پیامد های رفتار خود را نخواهد داشت (مولر و همکاران، 2001، به نقل از اختیاری و همکاران، 1387). بر این اساس تکانشگری می تواند در پاره ای از اجتماعات، یک رفتار شایسته و سودمند به حساب آید (اختیاری و همکاران، 1387).