هر انسان معمولاًدارای زمان فراغتی است که متناسب باشغل وسن وجنس او میزانش متفاوت است.

تقسیم بندی گذران اوقات فراغت

اوقات فراغت می توانددر هرساعتی ازشبانه روزباشد.هر انسان معمولاًدارای زمان فراغتی است که متناسب باشغل وسن وجنس او میزانش متفاوت است.باتوجه به تحقیقات انجام شده، اوقات فراغت رامی توان براساس فاکتورهای زیر تقسیم بندی نمود

الف.مکان گذران اوقات فراغت که خود شامل دوبخش است. 1-گذران اوقات فراغت درمنزل که به دیدن برنامه های تلویزیونی،گوش دادن به رادیو، مطالعه سپری می شود. 2-گذران اوقات فراغت درخارج ازمنزل که شامل طیف وسیعی از فعالیت ها مانندورزش کردن، رفتن به سینما، اماکن دیدنی می باشد. ب.زمان اوقات فراغت که شامل: 1-اوقات فراغت لحظه ای:مانندزمانی که فرد پشت چراغ قرمز می ایستد. 2-اوقات فراغت ساعتی:مابین دوزمان انجام کار. 3-اوقات فراغت روزانه:پس از انجام کار روزانه که معمولی ترین اوقات فراغت است. 4-اوقات فراغت هفتگی :در پایان هفته هستند که یک یا دو روز می تواند باشد. 5-اوقات فراغت سالیانه:در پایان یا ابتدای سال در فصل خاص مانندتعطیلات نوروزی وتابستان. ج.تقسیم بندی اوقات فراغت بر اساس سن افراد جامعه. 1-اوقات فراغت ویژه کودکان قبل از ورود به دبستان. 2- اوقات فراغت ویژه کودکان ونوجوانان بعد از ورود به دبستان. 3-اوقات فراغت ویژه جوانان. 4-اوقات فراغت ویژه میانسالان. 5-اوقات فراغت سالمندان تقسیم بندی اوقات فراغت رابر اساس شغل وموارد دیگر نیز می توان ارائه داد.(سعیدی رضوانی،1373)

فعالیت های زمان فراغت یا واقعی است یعنی به صورت تغییر مکان یاتغییر روش زندگی است، مثل مسافرت ها، ورزش ها وگاهی فعالیتی غیر واقعی است مثل سینما، تئاتر،خواندن رمان وغیره.به طورکلی امکانات موردلزوم برای اوقات فراغت رامی توان در سه مقوله عمده قرار داد: 1-امکانات فرهنگی، مانندکتابخانه ها، سینماها، تئاتر ها، موزه هاوبناهای تاریخی، مساجدونظایرآن. 2-امکانات تفریحی، مانندپارک ها، فضاهای سبزنظیر جنگل های طبیعی ومصنوعی ونظایرآن. 3-زمینه های ورزشی.

 

البته این فعالیت هابا وضعیت محلی محیط مسکونی وهمین طور وضع اقتصادی خانواده، رابطۀ بسیار نزدیکی دارد.به طوری که در برخی خانواده هاسرگرمی کودکان وجوانان غالباًبه بازی بدون برنامه درکوچه وخیابان هایاحیاط خانه محدودومنحصرمی شود.به علاوه، مسئلۀگذران اوقات فراغت در نزدگروه های مختلف سنی، جنسی، اجتماعی وشغلی، در مناطق شهری و روستایی ودرمیان افراد باسواد وبی سواد به صورت یکسانی نبوده وبه اعتبار ضوابط مذکور،چهرۀ واقعی فراغت وکیفیت گذران آن متفاوت است.برای مثال،کسانی که سواد وتحصیلات بیشتری دارند، معمولاًاندیشۀصحیح تری درموردگذران اوقات آزاد وبه هدر ندادن آن دارند.در حالی که بی سوادان یا کم سوادان تصور مطلوبی از وقت آزاد خودندارندوغالباًوقت فراغت راصرفاًبه عنوان وقت خواب واستراحت تلقی می کنند. ازلحاظ سنی نیز همۀافراد به صورت یکسان از فراغت خوداستفاده نمی کنند.

زیراهم نوع وسایل تفریحی وسرگرم کننده با توجه به سن آنهامتفاوت است وهم محدودیت های ناشی از سن نیز به خودی خود دراستفاده از سازمان ها وامکانات مختلف تفریحی، تأثیرمی گذارد.مسلماًانجام فعالیت های فرهنگی وتفریحی در زمان فراغت، اگربه روش صحیح وبارعایت مصالح جامعه توأم باشند، دارای کارکردهای فردی واجتماعی مفیدی هستندکه بحث در اطراف آنهااز حیطۀ این مطالعه خارج است.دراین میان، فعالیت های ورزشی به سبب اثرات مثبت ومطلوبی که درارضای نیازمندی های روحی وجسمی افرادوخاص نسل جوان دارد، حائزاهمیّت بسیاری بوده وبه نحو مطلوبی می تواندمفیدوسازنده واقع شود. اگرکارکردونقش های اوقات فراغت راکه عبارت است از:1-رفع خستگی2-سرگرمی3-رشد وشکوفایی استعدادها، پذیرفته باشیم:از نظر خستگی یعنی تجدید قوا ورفع بی حوصلگی، بسیاری ازفعالیت های ورزشی را می توان در این مقوله گنجاند.حال اگر سرگرمی راچنانچه تعریف کرده اند، اشتغال های که از نیاز به تفریح یاانجام کارهای هنری وغیره سرچشمه می گیردندبدانیم، دراین صورت تمام ورزش هایی را که رقابت درآنهاعلاقه وذوق به بازی راتحت الشعاع خودقرارندهد، دراین مقوله می توان جای داد.

گذران اوقات فراغت درعصر حاضر به دلیل توسعۀ فراوان درهمۀزمینه های فرهنگی، اجتماعی واقتصادی بسیار متنوع شده است.هریک از افرادجامعه باتوجه به گرایش ها وسلیقۀخودسعی برآن دارندکه اوقات فراغت را به گونه ای سپری سازندکه به بهترین وجه پاسخگوی نیازهای آنهادراین زمینه باشد. البته به دلیل اینکه همۀفعالیت های که در جوامع مختلف به منظورگذران اوقات فراغت صورت می پذیرند، سودمند نیستند، در جدول2-1سعی شده است تنهاگونه های گذران اوقات فراغت وتفریحات سالم نشان داده شود(جلالی فراهانی، 1390)

می توان چنین نتیجه گیری نمود که فراغت کار یا بیکاری نیست، بلکه یک تجربه باارزش زندگی است.فراغت جدی ترین مشغله انسان است(ارسطو ). از فعالیت های اوقات فراغت عبارتند از: بازی کردن ومسابقه دادن، راه پیمایی ودویدن،خواندن ونوشتن، استراحت کردن، نواختن موسیقی، نقاشی کردن، پرداختن به فعالیت های مورد علاقه مانند کارهای دستی،خیاطی،کارهای هنری، حرکات موزون، دیدوبازدید، تماشا کردن وگوش کردن، رفتن به تئاتر وسینما، شرکت درباشگاه ورزشی،کوهپیمایی وغیره .برداشت ما از فراغت نباید چنین باشد که همه فعالیت های اوقات فراغت حتماً باید بافعالیت های بدنی همراه باشد.هیچ چیز نمی تواند جایگزین تفریح سالم شود.فعالیت های تفریحی به افراد فرصت می دهد تاانرژی واحساس خود راتخلیه کند.(حافظ امینی،1384)

گذراندن اوقات فراغت

گذراندن اوقات فراغت در کنار افراد خانواده، صمیمیت و یگانگی را بیشتر می کند و روابط میان فرزندان و والدین را تحکیم می بخشد. برنامه ریزی اوقات فراغت نمی تواند چیزی مستقل و بی ارتباط با سایر اوقات باشد ؛بلکه، باید دقیقاً وصل به برنامه کلان زندگی، مفید، راه گشا و زمینه ساز باشد؛در غیر این صورت،خواه وناخواه بخش هایی از عمر پرارزش انسان در وادی پوچی و بی ثمری از بین می رود و صرف کارهای بیهوده می گردد.( زارع ،1391 )

 

 

اوقات فراغت از دیدگاه اسلام

«إنَّ َمعَ اُلعُسرِ یُسراً، فَإذَا فََرَغتَ فَانصَب، وَإِلَی َربِّکَ فَارغَب » همانابا هرسختی گشایشی است، پس هرگاه فراغت یافتی، بکوش وبسوی پروردگار خویش بگرای.(قرآن کریم ،آیه 7و8 از سوره مبارکه الشرح) از بررسی تاریخ اسلام چنین می توان نتیجه گیری کرد که بزرگان صدر اسلام به نیروی خلاق وکارآیی نسل جوان وارزش آن همچنین نقش فعالانه جوانان درامورمملکتی توجه داشته وبرای آن اهمّیت خاص قائل بوده اند، بطوری که پیامبر گرامی اسلام درجهت رشد استعدادهاوپرورش جسم وروح جوانان همیشه آنان راتشویق می نمودندودرباره بخشی از فعالیت های فراغتی وچگونگی گذران این ایام با تأکید بریادگیری ورزش ها وبازی ها راهنمای های فرمودند.

«ُالهُووَ العَبُوفَإنّی َاکرَهُ یُری فِی دِینِکُم غِلظَةُ».تفریح کنید، بازی کنید، زیرا دوست ندارم که در دین شما خشونتی دیده شود. وهمچنین آن حضرت می فرمایند:بهترین سرگرمی مومن شنا است وبه فرزندان خود نیز شنا وتیراندازی بیاموزید وآنان را هشدارداده که قدرنعمت های صحت وفراغت را بدانند.(نهج الفصاحه،1385)

پیامبر اسلام(ص)درحدیثی می فرمایندإغتَنِم خَمساًقَبلَ خَمسٍ.پنج چیز را پیش از پنج چیز غنیمت شمار: حَیاتَکَ قَبلَ مَوتِک زندگیت را پیش ازمرگت صِحَّتَکَ قَبلَ سُقمِکَ تندرستیت را قبل از بیماریت فَراغَکَ قَبلَ شُغلِکَ اوقات فراغت را پیش ازاشتغالت شَبابَکَ قَبلَ هَرَمِکَ جوانیت را پیش از پیریت غِناکَ قَبلَ فَقرِکَ بی نیازیت را پیش از درویشیت و در جای دیگر می فرمایند:بدیهی است که اوقات فراغت همیشه فارغ وخالی نمی ماند پس باید آن را با کارهای خیر پرنمود وهر کس نفس ودل خویش را به حق مشغول نکند نفس ودلش او را به باطل مشغول می دارد.( نهج الفصاحه،1385)

 

پیامبر گرامی اسلام در حدیث دیگری می فرمایند:در روز رستاخیزهرگز گام های بنده خدا از میدان محاسبه تکان نمی خورد تا اینکه او را از چهار خصلت سئوال کنند. اول به اینکه عمر واوقات زندگی خود را در چه چیز فنا کرده.دوم از جوانیش که در چه راهی آن را به پیری رسانیده. سوم از مالش که آن راکجا ودر چه راهی بدست آورده ودر چه راهی و چگونه آن را خرج کرده است.چهارم از علم ودانشش که با آن چه کاری کرده است.( نهج الفصاحه،1385)

پیامبر گرامی اسلام در حدیث شریف دیگری می فرمایند:خَلَّتانِ کَثیرٌ مِنَ النّاسِ فیهِما مَفتُونٌ:الصَّحَّةُ وَالفَراغُ. دوخصلت است که بیشتر مردم نسبت به آن دودلباخته هستند(همه مردم دوستدارآن هستند)سلامتی وفراغت(یعنی ذهن انسان از پریشانی خالی باشد.( نهج الفصاحه،1385)

آئین اسلام مکتبی است جامع که درتمام شئون زندگی بشر برنامه های را به مقتضی نیازهای فطری و زمینه های ذاتی انسان قرار داده است: از جمله مسئله تفریح وپر کردن اوقات فراغت، در معارف اسلام همچنان که برای خودسازی وسیر تکامل نفس، پایگاه های عظیم، همچون نماز وروزه وجود دارد، برای رفع خستگی وتوان بخشی روح نیزفعالیت های تفریحی مانند سفر وگردش درطبیعت، بازی و ورزش پیش بینی شده است.

 

پیامبر گرامی اسلام می فرمایند:"اَلرَّمیُ خَیرُ ما لَهَوتُم بِهِ"بهترین چیزی که با آن سرگرم می شوید تیر اندازی است. (نهج الفصاحه،1385

ورزش از جمله امور مهم دیگری است که مسلمانان در گذران اوقات فراغت خویش بدان سفارش شده اند. اسب سواری، تیر اندازی،کشتی وشنا از میان ورزش ها مورد تأکید خاص اسلام قرار گرفته اند.حضرت رسول اکرم می فرمایند:خداوندبه وسیله یک تیر سه نفر را به بهشت می برد، آنکه تیر را می سازد، آنکه تیر را می اندازد وآنکه تیر را به تیر انداز می دهد.( نهج الفصاحه،1385)

درنهج البلاغه از قول حضرت علی علیه اسلام آمده است:مومن بایدشبانه روزخودرا سه قسمت کند.قسمتی برای رازونیازباپروردگار،قسمتی برای امرارمعاش وتأمین زندگی وبخشی که بین لذت وخوشی آنچه حلال ونیکوست آزاد گذارد.(نهج البلاغه،1385)

 

علاوه برتأکید بزرگان دین اسلام براهمیت مساله وقت واوقات فراغت، به مساله ورزش در اوقات فراغت نیز توجه بسیار شده است.با این حال پیشوای گرام اسلام از اوقات کوتاه فراغت مردم استفاده کرده، بعضی از اعمال ورزشی وتفریحی را به منظور هدف های مخصوص مورد تشویق وتأئیدقرار داد تابه وسیله آن پاره ای ازمصلحت اجتماعی راتأمین نماید ودرضمن پیروان خود راازانحرافاتی که ممکن بود درمواقع بیکاری دامن گیرشان شود مصون نگهدارد. (تندنویس،1375)

ساعت تفریح یکی از بهترین فرصت های سود بخش درجهات رشد بشر است درموقع تفریح وسرگرمی محیط زندگی رنگ وذوق وابتکار به خود می گیرد.لطف وصفای مخصوص پیدا می کند، روح سبک بال وپرنشاط می شود، عواطف واحساسات شکوفامی گردندوآدمی درخوداحساس آزادگی وحریت می نماید.(فلسفی،1344)

تفریح به معنی لاابالیگری وبی بند وباری نیست، تفریح به معنی بیکاری واتلاف وقت نیست، تفریح به معنی آلوده شدن به پلیدی های گناه وسیئات اخلاقی نیست وخلاصه تفریح به معنی ایجاد بد بختی وسیه روزی نیست.بلکه تفریح از فعالیت های مطبوع ولذت بخش است که در خارج از برنامه کار روزانه درساعات فراغت انجام می شود وباعث انبساط روح ومسرت خاطر می گردد وروی جسم وجان اثر مفید می گذارد.(اردلان،1365)

اوقات فراغت ازدیدگاه صاحب نظران و مکاتب فلسفی

فراغت از دید دانشمندان وصاحب نظران به گونه های مختلف تعریف شده است که درزیر به بعضی از آن موارد اشاره می گردد. دومازویه، جامعه شناس فرانسوی براساس فراغت به معنی امروزی دو شرط قائل است. اول آنکه فارغ از اجبار های مذهبی و عمومی باشد ودر آن نوعی گزینش آزادانه مطرح است دوم اینکه از سایر فعالیت ها که از آن کسب معشیت می کند جدا شده باشد. با این دو شرط دومازویه معتقد است که فراغت تنها در جوامع صنعتی قرار گرفته و کار کشاورزی به سوی شیوه ی کار صنعتی گرایش یافته واین امر در موردمناطق روستایی کشور های در حال رشد صادق است. (اسدی،1352)

مارکس ، اوقات فراغت رافضای رشدوپیشرفت انسان تعریف نموده است. (پورطاعی1351)

اندرسون فراغت رازمان فروخته نشده ای می داند که متعلق به فرداست زمانی که فرد به میل خود از آن استفاده می کند.(مکی،1381)

 

ژرژفریدمن ، فراغت را به عنوان پاداشی در مقابل ازخود بیگانگی ناشی از کار تلقی می کند وآن را لازم می داند. پی پر از جمله اندیشمندانی است که پس از سال ها مطالعه و تحقیق اظهار می دارد که موجودیت و اصالت فرهنگ بر مبنای فرض ها واوقات فراغت افرادی که در آن اجتماع زندگی می کنند پی ریزی شده است.(اسدی،1352(

ارسطودرباره اوقات فراغت این گونه بیان می نماید:"فراغت فعالیتی است بخاطرخودش". (مکی،1381)

تاگو شاعروفیلسوف معروف هندی دراین باره گفته است:تمدن های انسانی سرمایه های جاودانی است که از کاشت، داشت وبرداشت صحیح اوقات فراغت متجلی گشته است.(شجاع الدین،1370)

 

جی بی ناش درباره اوقات فراغت چنین اظهار نظر نموده است.فراغت مربوط به اوقات زندگی انسان می شودکه ازکارکردن آزاد است ویادرخواب نیست وتفریحات سالم مربوط به نحوه استفاده وبرداشت ازاین فراغت می باشد.(مکی،1381)

جرالد بی فیز درکتاب"سازمان تفریحات سالم درجامعه"چنین آورده است که فراغت یک روزه یا قسمتی اززندگی بشر است وتفریحات سالم دراین زمان بیان علاقه ونگرش فرهنگی اوست و نامبرده می‌گوید: فراغت برای همه افراد جامعه وجود دارد لیکن آنچه مهم واثرگذاراست شیوه های استفاده ازآن میباشد.(مکی،1381)

اوژه، درتعریف فراغت می گوید:منظورازفراغت سرگرمی ها، تفریحات وفعالیت های است که به هنگام آسودگی ازکارعادی باشوق ورغبت، افرادبه سوی آن روی می آورند.(عظیمی،1375)

 

اگوست کنت جامعه شناس فرانسوی لحظات فراغت را از لحظات امکان توسعه و پیشرفت انسان می‌داند.(شهیدی،1382)

پیر فرانسوا جامعه شناس دیگر فرانسوی درباره نقش اوقات فر اغت اینگونه بیان می کند: فعالیت‌های اوقات فراغت نقش مهمی درجبران کمبودهای عاطفی وروانی دارد،چراکه به جوانان آنچه راکه درخانواده ومدرسه فرصت ابراز ویاشناساندن آن رانیافته اند، امکان ظهور وبروز می دهد.(فرج الهی،1373)

 

اوقات فراغت ازدیدگاه فلسفه رئالیسم

اهداف برنامه های اوقات فراغت دراین فلسفه مبتنی براستفاده ازواقعیت عملی زندگی برای رشدشخصیت متعادل، جهت دستیابی به تکامل وپیشرفت آن می باشد.رئالیست ها براهمیّت توجه به جسم، به دلیل اینکه یک واقعیت محسوس ازوجود آدمی دراین دنیاست تأکید می کنند.جان لاک تصریح می کند که کودک درحالی متولدمی شود که اندیشه اش صفحه ای سپید است وهمه اندیشه های ما ناشی از تجربیات حسی است وبنابراین به تربیت حسی از خلال مسافرت ها ومشاهدات اعتقاد داشته وبه ارزش تربیت بدنی واخلاق تأکیدمی ورزد.(شهیدی،1382)

 

 

اوقات فراغت از دیدگاه پراگماتیسم

فلسفه پراگماتیسم، برنامه اوقات فراغت راازخلال مفهوم"سودعملیاتی"مشخص می کند، به طوری که می‌توان گفت فعالیت های سرگرمی واوقات فراغت، میزان ارزشمندی خود را به استفاده نتایج عملی باز پس داده یا مردودبیان می نماید، تربیت ازدیدگاه" دیویی" براساس مبانی مشهورش عبارت ازکمک به فرد برای رشد به سوی کمال وآزادساختن انرژی وکمک به اوبرای فعالیت مستمر درارتباط بامحیط اطراف وآماده ساختن فرد برای زندگی مستقل درجهان معاصر است که ازطریق ساختن مجدد تجربیات اجتماعی وتکامل بخشیدن به جامعه حاصل می شود. (شهیدی،1382)

 

 

ساعات کار و ساعات فراغت

درجامعه شناسی اوقات فراغت، بیشتر به جنبه های مثبت ومنفی تعریف های اوقات فراغت پرداخته شده است. منظور از مثبت یا منفی، نگاه ارزشی اولیه وسطحی نیست.جنبه منفی، اوقات فراغت رااز دیدگاه زمان درنظر می گیرد.وزمان خارج اززمان کار رااوقات فراغت می نامد. اماجنبه مثبت به محتواوعملکرد اوقات فراغت توجه دارد

علاوه برجنبه های مثبت یامنفی، تفاوت دیگری رابایدمورد توجه قرار داد وآن تفاوت بین اوقات فراغت ووقت آزاداست وقت آزاد، زمانی است که انسان پس ازانجام همه وظایف ومسئولیت های خوددراختیار دارد. اما اوقات فراغت، زمانی است درطول زمان آزادکه انسان از نظرفکری رها ازهرگونه اجبارومسئولیت است.به عبارت دیگر، اوقات فراغت نسبت به وقت آزاد شخصی تراست. برای تحقیقات، دسترسی به وقت آزاد آسان تراست، زیرا اوقات فراغت جزیی از وقت آزاد است.

درتعریف های منفی، اوقات فراغت باقی مانده زمان کاراست.کاربه عنوان اصل دیده می شودواوقات فراغت درمقابل کارقراردارد ومتضاد باآن است. این ازآنجاسرچشمه می گیردکه کارهمواره امری مثبت تلقی می شود ویادآوراین موضوع است که افرادبیکار اوقات فراغت نیز ندارند.

 

ندارند. گراف بلوشر جامعه شناس آلمانی، تعریفی منفی ازاوقات فراغت ارائه داده است، اواگرچه جزیی تر به زمان های مختلف نگاه کرده وآتها رابه زمان کار، زمان خواب، زمان رسیدگی به امورخانه وزمان آزادتقسیم کرده، اما زمان کار رابه عنوان اصل به حساب آورده است.

به عقیده ژوفر دومازیه، اوقات فراغت چیزی فراتر از وقت بدون کار است، برای مثال زمان تفریح است. اما برای او این مسئله مطرح است که اوقات فراغت یک زمان ویژه،یک فعالیت یایک موقعیت است

بوچر درکتاب مبانی تربت بدنی، برای تفریح شش هدف راذکرمی کند که در واقع فعالیت های مربوط به اوقات فراغت راشرح می دهند: 1-فعالیت است که به طورخصوصی وبامیل شخصی انجام می شود، 2-روابط انسانی در آن آزاد است، 3-علاقه فرد در آن مطرح است ومهارت او افزایش می یابد، 4-بهداشت وآمادگی بدنی رابه همراه دارد، 5-موجب بروز خلاقیت واظهار وجود می شود، 6-شرایط مناسب محیطی را برای کذران اوقات فراغت فراهم می سازد(جلالی فراهانی،1390)

خرید و دانلود فوری این فایل

قیمت : 39000 تومان





فروش ویژه پنج فایل دلخواه

آیا فایل های بیشتری نیاز دارید؟ ... آیا تخفیف می خواهید؟ ...

با پرداخت حق اشتراک به مبلغ 64000 تومان فایل های دلخواه خود را از این سایت دانلود کنید.

با پرداخت 64000 تومان حق اشتراک: تعداد 5 فایل دلخواه خود را از بین همه فایل های سایت انتخاب و دانلود کنید:

 

فایل های سایت عبارتند از:

 فایل مبانی نظری روانشناسی و مدیریت و... با لیست منابع

فایل مقالات پیشینه تحقیق با لیست منابع

فایل word مقالات بیان مسئله با لیست منابع

فایل word پروپوزال های باکیفیت و عالی با لیست منابع (عنوان همه پروپوزال ها)

و فایل های پاورپوینت و ...

فایل های تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها

 برای خرید حق اشتراک کلیک کنید...


نکته مهم: با خرید حق اشتراک تا یکسال فرصت دارید با ارسال شماره تراکنش به ایمیل زیر ده فایل را دریافت کنید.

اگر مشکلی در دریافت فایل داشتید ایمیل بزنید:

iranprojhe@gmail.com

یا در ایتا پیام بدین. ارسال مستقیم پیام در ایتا

کد فایل را حتما بفرستید

یا