در بطن زندگی واقعی، حل مساله معمولاً با یك مشكل شروع می شود كه دشوار تعریف می شود

در مدل نظری حل مساله اجتماعی، مهارت حل در برگیرنده كاربرد چهار مؤلفه است كه برای افزایش احتمال یافتن بهترین یا مؤثر ترین راه حل برای یك مشكل ویژه طراحی شده اند، این چهار مهارت عبارتند از:

1- تالیف و تنظیم مساله

2- تولید راه حل های گوناگون و متناوب

3- تصمیم گیری

4- به كار بردن راه حل و اثبات آن .

این چهار مهارت ممكن است به عنوان تكالیف ویژه در راستای هدف نگریسته شوند كه فرد را در حل موفقیت آمیز مساله ویژه یاری می رسانند.

در بطن زندگی واقعی، حل مساله معمولاً با یك مشكل شروع می شود كه دشوار تعریف می شود ( مثل علایم گنگ، مبهم یا نامربوط ، اطلاعات تعریف نشده یا غیر دقیق، اهداف نا آشكار ) .

از این رو اهداف تعریف و تنظیم مساله عبارتند از :

1 - جمع آوری اطلاعات واقعی و مربوط در مورد مساله یا مشكل تا آنجا كه ممكن است.

2 - آشكار سازی ماهیت مساله

3 - انتخاب اهداف واقع گرایانه حل مساله

4 - ارزیابی دوباره اهمیت مساله برای بهزیستی فردی یا اجتماعی.

این مهارتهای مهم حل مساله، توانایی تشخیص و اصلاح باورهای غیر منطقی و دیگر اغراقات شناختی می باشد كه اغلب به این مشكلات و مسایل دشوار كمك می كنند (دی زوریلا و نزو، 2001 ) كاربرد ( ( راه حل های متناوب ) ) در دسترس قرار دادن بسیاری از راه حلهای دیگر است كه ممكن است احتمال بدست آوردن بهترین جواب را افزایش می دهد.

بر اساس نظریه (آزبورن ، 1963 به نقل از دی زوریلا و نزو، 2001 ) هر اندازه راه حل های متناوب تولید شوند، ایده های با كیفیت مطلوبتر در دسترس خواهد بود .

سومین هدف مهارت حل مساله ( (تصمیم گیری ) ) و ارزیابی ( مقایسه و قضات ) راه حل های نتناوب در دسترس و انتخاب بهترین و بهترینها برای بكار بردن در موقعیت مشكل زا است .

مدل تصمیم گیری حاضر مبتنی بر نظریه بیچ و میچل ( 1978، دی زوریلا و نزو، 2001 ) است كه در آن انتخاب رفتار مبتنی بر تحلیل های هزینه – فایده منطقی است .

كاركرد های چهارمین مهارت حل مساله ( (به كار بری راه حل و اثبات آن) ) سنجش نتیجه راه حل و اثبات مؤثر بودن راهبرد، راه حل انتخاب شده در موقعیت مشكل زای جهان واقعی است . این تكلیف در برگیرنده چهار مرحله است :

1 – كاركرد رفتار راه حل

2 – بازبینی پیامد ها یا اثرات راه حل بر شخص و محیط

3 – خود ارزیابی (مقایسه پیامد واقعی یا پیامد مورد انتظار و پیش بینی شده ) و

4 -رضایت مندی از پیامد راه حل . الف: خود تقویتی اگر مساله حل شد و ب: تقلای دوباره در جهت آن، اگر مساله هنوز باقی است ( مثل رجعت به فرآیند حل مساله در یك كوشش برای یافتن یك راه حل بهتر ) .

سبك مناسب بودن راه حل مساله منطقی كه بعد سازنده ای در كاربرد منطقی، سنجیده، منظم و كار آمد مهارته و تكنیك های حل موثر و سازگارانه مساله است، شامل تعریف مساله و فرمول بندی مساله ، تولید راه حلهای متناسب كلی تصمیم گیری و جایگزینی و اثبات راه حل می باشد .

در مقابل، سبك بی دقت تكانشی یك بعد مختل است كه با تلاش های فعال برای به كار بردن راهبرد ها و تكنیك های حل مساله مشخص می شود، اما این تلاش ها تمایل به تكانشی، بی دقتی و نا كامل بودن دارند. سرانجام سبك اجتنابی نیز یك بعد مختل است كه با انفعال ( انتظار برای اینكه مسایل خود به خود حل شوند ) و وابستگی ( تلاش برای انتقال مسئولیت به دیگران برای حل مسایل ) مشخص می شود. ( الیوت و همكاران ، 1999 ) .

شواهد بسیار نزدیكی در حمایت از این فرضیه وجود دارد كه ارزیابی های حل مساله اجتماعی یا فهرستی از آشفتگی های روانی مربوط شده است كه شامل افسردگی و اظطراب، استرس و سازگاری می باشد و هچنین با پیامدهای سلامت رفتاری از قبیل شكایت و علایم سلامتی مربوط می باشد (بیكر و همكاران، 2002) .

بعلاوه حل كننده های مساله با خود ارزیابی های مؤثر و غیر مؤثر در متغییر هایی چون انتظارات كنترل، خود پنداری ( هپنر و همكاران، 1983 ) و باورهای غیر منطقی با هم متفاوتند، بطوریكه مساله و خود ارزیابی مؤثر با سبك های تصمیم گیری منطقی و استفاده از راهبرد های مقابله ای متمركز بر مساله رابطه درد. (الیوت ، كارترند، رس ، 1991 ) رویكرد مهارت حل مساله از نظر اسپیواك و شوره شامل روشهای زیر می باشد :

1 – تمركز بر فرآیندهای تفكر كه زیربنای حل مساله بین فردی است .

2 – روشن كردن و وضوح مهارتهای شناختی قابل تعریف در حل مساله بین فردی .

3 – كاربرد مهارتهایی كه عموماً به آن (ICS) یا مهارتهای شناختی حل مساله بین فردی می گویند .

كه شامل:

1 – شناخت و تشخیص مساله

2 – تجزیه مساله و بررسی احساس خود و دیگران در مورد مساله

3 –ایجاد راه حل های چاره ساز برای حل مشكل

4 – طراحی نقشه برای اجرای بهترین راه حل

5 – تحقق بخشیدن، كنترل كردن و ارزیابی نقشه .

اسپیواك و شوره معتقدند كه این مهارتها از طریق تمرین به وسیله آموزش دهندگان ومراقبت كنندگان و از طریق الگو دهی به وسیله معلمان و مراقبت كنندگان یاد گرفته می شوند.

آنها همچنین بیان كردند :

اینكه چطور مراقبت كنندگان با بچه های درحال رشد صحبت می كنند و چطور با آنها و دیگران برخود می كنند نه نقش مهمی را در اینكه آیا یك كودك یك شیوه حل مساله را ازطریق خودش شكل میدهد یانه بازی میكند. ( هپنر و همكاران، 1983 ) دوریك (2001)

آموزش حل مساله را در كنار درمان گروهی روانی – تربیتی برای درمان اختلال افسردگی به كار برده است و نتیجه درمان را نیز مثبت گزارش داده است.

گرانت (2001) با استفاده از آموزش حل مساله و حمایت اجتماعی برای كاهش افسردگی و افزایش سلامت عمومی و رضایتمندی كلی از زندگی بر روی یك گروه از افراد نتایج قابل قبولی از این آموزش گزارش داده است. (دی زوریلاوجانز ، 2004)