اختلالات روانی ناشی از مواد ، مجموعه نشانگان بالقوه شدید، معمولا موقتی، اما گاهی مداوم دستگاه عصبی مرکزی هستند که در زمینه تاثیرات موادی که سوء مصرف می شوند، داروها یا مواد سمی متعددی ایجاد می شوند.
اختلالات روانی ناشی از مواد ، مجموعه نشانگان بالقوه شدید، معمولا موقتی، اما گاهی مداوم دستگاه عصبی مرکزی هستند که در زمینه تاثیرات موادی که سوء مصرف می شوند، داروها یا مواد سمی متعددی ایجاد می شوند. این اختلالات از اختلالات مصرف مواد متمایز شده اند، که در آنها مجموعه ای از نشانه های شناختی، رفتاری، و فیزیولوژیکی به رغم مشکلات قابل ملاحظه مرتبط با مواد مشارکت دارند.
اختلالات روانی ناشی از مواد/دارو ممکن است بوسیله 10 طبقه مواد یا انواع زیاد دارو های دیگر که در درمان پزشکی استفاده می شوند و اختلالات مصرف مواد را به وجود می آورند، ایجاد شوند. تمام اختلالات ناشی از مواد/دارو ویژگی های مشترکی دارند. تشخیص دادن این ویژگی های مشترک برای کمک به شناسایی این اختلالات اهمیت دارد. این ویژگی ها به صورت زیر شرح داده شده اند: (انجمن روانپزشکی آمریکا، 2013؛ ترجمه سید محمدی، 1393) A.
اختلال، جلوه بیمارگون قابل ملاحظه بالینی اختلال روانی مربوط را نشان می دهد. B.
شواهدی از سابقه، معاینه بدنی، یا نتایج آزمایشگاهی درباره هر دو مورد زیر وجود دارد:
1. اختلال ظرف مدت 1 ماه مسمومیت یا ترک مواد یا مصرف دارو ایجاد شده است؛ و
2. مواد/داروی درگیر توانایی ایجاد کردن اختلال روانی را دارد. C.
اختلال با اختلال روانی مستقل بهتر توجیه نمی شود (یعنی، اختلالی که ناشی از مواد- یا دارو نیست). چنین شواهدی از اختلال روانی مستقل می تواند شامل موارد زیر باشد:
1. اختلال قبل از مسمومیت شدید یا ترک یا مصرف کردن دارو ادامه یافته است.
این ملاک در مورد اختلالات عصبی- شناختی از مواد یا اختلال ادراک باقیمانده از مواد توهم زا، که بعد از توقف مسمومیت حاد یا ترک ادامه می یابد کاربرد ندارد. D.
اختلال منحصرا در طول دوره دلیریوم روی نمی دهد. E. اختلال موجب ناراحتی یا اختلال قابل ملاحظه بالینی در عملکرد اجتماعی، شغلی، یا زمینه های مهم دیگر عملکرد می شود.
2-1-5-1 ویژگی ها در مورد طبقات موادی که توانایی ایجادکردن اختلالات روانی ناشی از مواد که ارتباط بالینی دارند، می توان نتیجه گیری کلی کرد.
به طور کلی، داروهای آرامبخش تر (داروهای آرامبخش، خواب آور، یا ضد اضطراب، و الکل) می توانند اختلالات افسردگی برجسته و قابل ملاحظه بالینی هنگام مسمومیت ایجاد کنند، در حالی که اختلالات اضطرابی در طول مجموعه نشانگان ترک ناشی از این مواد مشاهده می شوند. همچنین، در مدت مسمومیت، مواد تحریک کننده تر (مثل آمفتامین و کوکائین) احتمالا با اختلالات روان پریشی ناشی از مواد و اختلالات اضطرابی ناشی از مواد ارتباط دارند، به طوری که دوره های افسردگی اساسی ناشی از مواد هنگام ترک مشاهده می شوند.
داروهای آرامبخش تر و تحریک کننده تر احتمالا اختلالات خواب و جنسی قابل ملاحظه، ولی موقتی ایجاد می کنند. به طور کلی، برای اینکه یک اختلال روانی ناشی از مواد به حساب آید باید شواهدی وجود داشته باشد مبنی بر اینکه آن اختلال با بیماری روانی مستقل بهتر توجیه نمی شوند(انجمن روانپزشکی آمریکا، 2013؛ ترجمه سید محمدی، 1393).
