ترکیب کروموزومی عامل کنترل کننده اصلی در تشکیل و رشد جنسیت است. رشد جنسیتی تحت تاثیر هورمون های جنسی نیز هست. تستوسترون هورمون مردانه ساز است که توسط بیضه ها ترشح می شود.

پیشینه داخلی و خارجی:
دارد
منابع فارسی:
دارد
منابع لاتین:
دارد
نوع فایل:
Word قابل ویرایش
تعداد صفحه:
75

عوامل زیست شناختی

ترکیب کروموزومی عامل کنترل کننده اصلی در تشکیل و رشد جنسیت است. رشد جنسیتی تحت تاثیر هورمون های جنسی نیز هست. تستوسترون هورمون مردانه ساز است که توسط بیضه ها ترشح می شود، استروژن هورمون زنانه ساز است که تخمدان ها آن را ترشح می کنند.اگر زنان قبل تولد در معرض مقدار اضافی هورمون ها اندروژنی ( مردانه ساز ) قرار گیرند پس از تولد از قدرت فیزیکی و جسارت بیشتری برخوردار خواهند بود.آنان پسرها را به عنوان همبازی بر دخترها ترجیح می دهند و برای بازی های پر جست و خیز در قیاس با بازی های نسبتا آرام رجحان قائلند. به همین ترتیب، پسران متولد شده از مادرانی که در دوره بارداری استروژن و پروژسترون مصرف کرده اند جسارت و فعالیت فیزیکی کمتری نشان می دهند و ممکن است در رفتارهای عمومی سنخ مردانه امتیاز کمتری بیاورند. مطالعات نشان می دهند که تغییرات سطوح هورمونی پیش از تولد در انسان آثار بارزی بر رفتار نقش جنسی خواهد داشت، پس از تولد ترشح هورمون ها، رشد ویژگی های فیزیکی مردانه یا زنانه را تحریک می کند. ولی بر رفتار نقش جنسیتی آثار اندکی دارد و معمولا فقط رفتارهایی را که قبل آشکار شده تقویت می کند ( رایس،ترجمه، فروغان، 1386).

از سوی دیگر رشد زیستی اولیه که در تفاوت اندام های جنسی ظاهری نوزاد بروز می یابد ، واکنش متفاوت والدین و دیگران به کودک را در پی دارد و همین امر سرآغاز تاثیر نیروهای اجتماعی است، کودک را به سمت پذیرش نقش های جنسیتی سوق می دهد ( بستان، 1385) .

عوامل شناختی

نظریه شناختی می گوید خاستگاه هویت نقش جنسی به جنسیتی که از لحاظ شناختی در زمان تولد برای فرد تعیین و بعد توسط خود او در دوران رشدش پذیرفته شده، باز می گردد. در زمان تولد تعیین جنسیت بیشتر بر مبنای معاینه ناحیه تناسلی انجام می شود. تعیین جنسیت بر رویدادی که پس از آن واقع می شود تاثیر می گذارد. کوهلبرگ مدافع اصلی این دیدگاه، تاکید داشت که طبقه بندی شخصی کودک از خودش به عنوان( پسر یا دختر )سازمان دهی- کننده ی اصلی نگرش های نقش جنسی اوست که بعدا ایجاد می شود. کودکی که خود را مذکر می پندارد برای مرد بودن ارزش قایل می شود و کودکی که خود را مؤنث می داند به زن بودن ارزش می دهد و هر دو فعالیت های خود را یا انتظارات جنسی بر جنسیت هماهنگ می کنند. کودک رفته رفته بر اساس جنسیت پذیرفته شده به تجارب خود ساختار می دهد. و مطابق با نقش جنسی مناسب دست به کار می شود. کودک با در نظر گرفتن انتظارات فرهنگی از نقش جنسی اش و تعبیر خود از آن ها رفته رفته یاد می گیرد که مرد یا زن باشد و نتیجه آن تحقق تمایز جنسی است که تدریجا ایجاد می شود. ( رایس،ترجمه ، فروغان ، 1386).

ژوزف پلاک روان شناس ( 1975 ) پیشنهاد کرده است که کودکان در شناخت خود از نقش های جنسیتی از مراحلی عبور می کنند او اساسا نظریه رشد و تحول شناختی را در درک کودکان از نقش های جنسیتی ، مثل آن چه که کلبرگ انجام داد و به کار گرفته است. بر اساس نظریه پلاک، سه مرحله در رشد و تحول نقش جنسیتی وجود دارد، و این مراحل موازی با مراحل رشد و تحول اخلاقی در کودکان است. در نخستین مرحله رشد و تحول نقش جنسیتی متناظر با آن مفاهیم نقش جنسیتی کودک سازمان نیافته است و کودک ممکن است حتی جنسیت خود را هنوز نشناسد و هنوز یاد نگرفته است که فقط مردان می توانند کارهای خاصی را انجام دهند و کارهای دیگر فقط برای زنان در نظر گرفته شده است ( بر اساس نظریه کلبرگ، این کودکان هنوز مفاهیم هویت جنسیتی یا ثبات جنسیتی را اکتساب نکرده اند ) در مرحله دوم رشد و تحول نقش جنسیتی متناظر با آن کودکان قوانین نقش های جنسیتی را می شناسند و انگیزه بالایی دارند که خود از آن پیروی کنند. و نیز دیگران را هم وادار به اطاعت از این قوانین می کنند. این مرحله در کودکی آغاز می شود و احتمالا در نوجوانی به اوج خود می رسد، یعنی زمانی که میزان تبعیت از نقش جنسیتی بسیار قوی است.

در مرحله سوم رشد و تحول نقش جنسیتی ، افراد فراتر از محدودیت های نقش های جنسیتی که توسط جامعه به آنها تحمیل می شود می روند ( فراسوی محدودیت ها حرکت می کنند ) این افراد در پاسخ به نیازهای و ارزش های درونی خود دو جنسیتی بودن روان شناختی را در خود پدید می آورند، پس پلاک دو جنسیتی بودن را مرحله ای از رشد و تحول می داند. خیلی از افراد هرگز فراتر از مرحله دوم رشد و تحول نقش جنسیتی و حرکت به سوی دو جنسیتی بودن نمی روند، آن ها تمام زندگی خود را با محدودیت های جدی نقش های جنسیتی می گذرانند ( هاید،ترجمه ، خمسه ، 1384).

انتقاداتی که بر نظریه فروید وارد است یکی این است که فروید عقده ی اختگی را از روی نمونه مردانه گرده برداری کرده است امروزه بیشتر روانکاوان بر این عقیده اند که دختر بچه در حسرت داشتن آلت رجولیت است اما نفس این حسرت عمومیت ندارد پسر بچه از آلت مردانگی خود تجربه زنده ای دارد که به او اجازه می دهد از آن غروری هم کسب کند آرزو و حسرت دختر بچه هنگامی ظاهر می شود که ناشی از ارزش بیشتر بخشیدن به عالم مردی ست بیان این مطلب که بوسه ها و نوازش های پدر توانایی درونی دارد که لذت کلیتوریسی در دختر بچه را به جنبش در آورد ادعایی ست که در اکثر موارد فاقد هرگونه معناست(دوبوار،1949) اصل مشترک تمام روانکاوان این است که تاریخ بشری را بازی عوامل تعیین شده میدانند در نظر اینان زن در وجود معشوق و یا شوهر به دنبال پدر صاحب سلطه می گردد و عشق جنسی برای زن با میل مورد تسلط قرار گرفتن همراه است فروید کوشیده است مفهوم اقتدار را جایگزین ارزش کند و همچنین سرمنشا رفتارهایی که در زن طنازی و ریاکاری خوانده می شود مردها و فکر غریزه جنسی انفعالی است.

سبک های ابراز هیجان

هیجان احساس ذهنی است که بر افکار و رفتار و جسم تاثیر می گذارد و از آنها تاثیر می پذیرد (مسکن، هاگنزیکر،روتنگاتر و وارد،2000 به نقل از میر صالح و همکاران1389). ابراز هیجان تاثیر زیادی بر روابط بین فردی دارد (کندی مور و واتسون،2001 به نقل از میرصالح و همکاران). یکی از موضوعاتی که در طی دو دهه گذشته تلاش و توجهات تجربی فراوانی را به خود جلب کرده است بحث هیجانات است این علاقه و توجه تا حد زیادی می تواند به دلیل نقشی باشد که تنظیم هیجانی در رفتارهای بیرونی(فردی) ایفا می نماید نظریه پردازان و دانشمندان گوناگون تعاریف متعددی از هیجان ارائه دادند اما در مجموع توان گفت که هیجان رویدادی پیچیده و چند بعدی است که منجر به آمادگی برای عمل می شود حسینی و خیر 2010 به نقل از تاجیک زاده و صادقی1392) امروزه نظریه های جدید در قلمرو هیجان بر نقش مثبت و انطباقی هیجان تاکید دارند و نشان می دهند که هیجان میتواند نقش سازنده ای در حل مسئله و پردازش اطلاعات، فرآیند تصمیم گیری، نوآوری خلاقیت و افزایش یادگیری داشته باشد البته هیجان ها همواره سودمند نیستند و در بیشتر اوقات باید آنها را تنظیم و مدیریت کرد (یوسفی 2007 به نقل از تاجیک زاده و صادقی1392).

جرمن و واندر لیندن 2006 به نقل از همان منبع معتقدند که هیجانات و کنترل هیجانی از ویژگی های ذاتی و فطری آدمی می باشد در واقع هیجانات و کنترل هیجان از ارزیابی های مرتبط با اهداف استانداردها و ادراکات فرد ناشی می شود و این ارزیابی ها در طی تبادلات فردی-محیطی که فرد با جهان بیرونی برقرار می کند شکل می گیرد.

ولز2003 در مطالعه نظریه های هیجان مطرح می کند که نظریه های هیجانی را در سه مدل می توان طبقه بندی کرد که عبارتند از 1) مدل های فیزیولوژیک محور: که هیجانات را به عنوان پاسخ فیزیولوژیکی با هدف حفظ بقا تبیین می کند. 2) مدل های شناختی: که فرآیندهای شناختی را در تجربه و بیان هیجانات مهم می دانند و هیجانات را بر اساس ارزیابی و فرآیندهای شناختی توضیح می دهند 3) مدل های شناختی-اجتماعی : که تمرکز رویکرد تکاملی را در پاسخ به محیط با رویکرد ارزیابی شناختی جمع می کند و عوامل اجتماعی را برای تبیین تجربه و بیان هیجان اضافه می کند رابطه بین هیجانات، نقش های اجتماعی و تعامل اجتماعی مورد توجه این رویکرد است لازاروس (1998) نیز هم راستا با این رویکرد معتقد است که هیجانات از راه تعاملات فرد و محیط شکل میگیرد و نمی توان آن را نه بر اساس فرد و نه بر اساس محیط به صورت خاص تعیین کرد بلکه هیجان از شیوه ای که افراد تبادلاتشان با جهان را تفسیر و ارزیابی می کنند ناشی می شود تحقیقات زیادی روابط بین تعاملات اجتماعی ، شناخت و هیجان را کشف کرده اند در واقع هیجانات و تنظیم هیجانی از ارزیابی های مرتبط با اهداف، استانداردها و ادراکات فرد ناشی می شود و این ارزیابی ها در طی تبادلات فردی –محیطی که فرد با جهان بیرونی برقرار می کند شکل می گیرند.(لازاروس1998).

لازم به ذکر است که هیجان احساس ذهنی است که بر افکار رفتار و فیزیولوژی تاثیر می گذارد و از آنها تاثیر می پذیرد (سارافینو1994 به نقل ازطباطبایی، معماریان،غیاثی،عطاری1392). در بررسی هیجانات راجر و نشوو1987 کنترل هیجانی را تمایل به بازداری ابراز پاسخ های هیجانی ، تعریف می کنند و همچنین دوسوگرایی در ابراز هیجان نیز شامل اشکال مختلفی از تمایل به ابراز ولی قادر به ابراز نبودن، ابراز کردن بدون تمایل واقعی تا ابراز هیجان و بعد پشیمان شدن است (کینگ و آمونز1990 به نقل ازدیبایی، جان بزرگی و عارف نظر1389).

کلیشه های جنسیتی در ابراز هیجان

زنان در مقایسه با مردان بازداری اجتماعی بیشتری داشته و تمایل به سرکوب هیجان های خود دارند تفاوت جنسیتی که در عامل بازداری اجتماعی و سرکوب هیجانی وجود دارد به عنوان یک عامل خطر برای سلامتی زنان محسوب می شود در کل عامل بازداری هیجانی و سرکوب هیجان ها یک عامل تهدید کننده اضافی برای سلامت زنان است (علیلو، انصاریان، اعتمادی نیا 1387). در پژوهشی که سیمپسون و استروح در سال 2004 انجام دادند به این نتیجه رسیدند که تفاوت جنس تاثیر معنا داری بر ابرازگری هیجانی می گذارد (رضاپور میر صالح،ریحانی کیوی، خباز، ابوترابی کاشانی1389).

شاید بتوان این تفاوت در بازداری هیجانی میان زن و مرد را به گرایشات فرهنگی جامعه برای سوق دادن زنان به سوی ثبات و یکنواختی توضیح داد چرا که بشر در طی سال ها تجربه تاریخی آموخته که زنان به عنوان مادران و مراقبان کودکان همیشه باید از خطرات و هیجانات شدید دوری کنند تا بتوانند نسل بعدی را پرورش دهند و گرنه اساس خانواده و حتی بقای انسان به خطر می افتد چرا که یک مادر هیجان خواه و ماجرا طلب به علت تنوع طلبی قادر نیست در یک جا و با افراد خاصی بماند و زندگی یکنواختی را ادامه بدهد و این حیات و زندگی فرزندان را به خطر می اندازد در نتیجه جوامع زنان را به کاهش سطح هیجان خواهی سوق داده است و همین طور تقویت های اجتماعی که در بسیاری از جوامع به ویژه جوامع سنتی و مذهبی مثل جامعه ما از دیرباز انجام رفتارهای ضد هنجاری و ضد قوانین اجتماعی را برای زنان منع می کند به زنان از کودکی تبعیت جویی بالاتر، ماجرا جویی کمتر، کنترل تکانه ها و هیجانات و غرایز به دختران آموزش داده شده است و رعایت آنها وقار محسوب می شود دختران می آموزند که موازی کلیشه های جنسی خود رفتار کنند تا از سوی جامعه پذیرفته شوند (خانجانی، فخرایی، بدری1390).

راجر و نجاریان 1989 بازداری هیجانی را به منزله تمایل به بازداری و سرکوب هیجان تجربه شده تعریف می کنند نقش بازداری هیجانی به تاخیر انداختن فعال سازی فیزیولوژیکی است که موجب بهبودی تنش عضلانی تاخیری به دنبال استرس می شود که به وسیله مطالعات مستقل نشان داده شده است اصطلاح نشخوار فکری اشاره به هر نوع فکری که گرایش به تکرار شدن دارد اطلاق می گردد (ولز 2003 به نقل از تاجیک زاده و صادقی 1392).بررسی ها نشان داده اند که توانمند بودن افراد از نظر هیجانی روبه رو شدن افراد را با چالش های زندگی آسان می کند و در نتیجه آن ها را از سلامت روان بیشتری برخوردار می نماید (کینگ و امونس1990) افراد توانمند از لحاظ هیجانی احساس های خود را تشخیص می دهند مفاهیم ضمنی آن را درک می کنند و به گونه موثری حالت های هیجانی خود را با دیگران مطرح می کنند این افراد در کنار آمدن با تجربه های منفی از موفقیت بیشتری برخوردارند و سازگاری مناسب تری را در ارتباط با محیط و دیگران نشان می دهند (گلمن1995 به نقل از تاجیک زاده و صادقی 1392).

مطالعات نشان می دهد که ابراز هیجان یک مولفه معتبر بین فرهنگی است و در جامعه ما که جز جوامع آسیایی با تمرکز بر جمع گرایی ست سبک ابراز هیجان متفاوتی در مقایسه با جوامع فرد گرا وجود دارد ( کرملو، مظاهری و متقی پور، 1388). مطالعات زیادی نشان داده اند که آسیایی های جمع گرا در مقایسه با جوامع فرد گرای آمریکای شمالی به میزان بیشتری هیجانات خود را مهار و تعدیل می کنند کمتر واکنش های هیجانی کلامی و غیر کلامی نشان می دهند و حتی با افراد خانواده خود کمتر ابراز هیجانی و خود افشایی می کنند ( ماتسوموتو و همکاران، 1988 به نقل از همان منبع). سالوی و همکاران2000 به نقل از زارع (1386)معتقدند که ابراز کلامی تجارب آسیب زا فرآیند مقابله را آسان تر می کند و ابراز هیجانی را خانه تکانی شناختی میدانند.

فرش واتر2003 به نقل از زارع وشفیع آبادی(1386) معتقد است که بیان یک هیجان خود به خود و به تنهایی می تواند فرد رابه عمق آن هیجان و زیر بنای آن نزدیکتر کند چنان که گویی با بیان هیجان های خود به مغز اجازه دسترسی به زیر بنای آن داده می شود. امروزه نتایج بسیاری از مطالعات حاکی از این است که کیفیت ابراز هیجان در زنان و مردان تفاوت بوده است و این تفاوت در هردو جنس انطباقی بوده و به عوامل فرهنگی و موقعیتی بستگی دارد (گراس و لونسون1997). فام 2000 به نقل از باتلر،2001 معتقد است که تفاوتهای جنسی در بازداری هیجانی جهانی نیست بلکه از فرهنگ اثر می پذیرد. تفاوت فرهنگی در چگونگی تجربه و ابراز هیجان به پاسخ های هیجانی متفاوتی منجر می شود چنانچه مطالعات نشان داده اند که آمریکاییهای آسیایی تبار در مقایسه با آمریکایی های اروپایی تبار کنترل هیجانی بیشتری نشان می دهند زیرا کنترل هیجانی به منظور حفظ ارزش های جمعی در آنان بیشترین اهمیت را دارد (اکمن، 1972). علاوه بر این آن ها به میزان بیشتری هیجانات را سرکوب کرده و تمایل بیشتری دارند تا ابراز هیجان را نامناسب تلقی کنند(ماتسوموتو، 1993).

برای مثال چینی ها هیجانات را خطرناک تلقی می کنند و بر تعدیل هیجانی و نظم اجتماعی تاکید دارند در حالی که آمریکایی ها تمایل به استقلال فردی دارند و برای کنترل هیجانی ارزش کمتری قائل هستند زیرا اعتقاد دارند که تجربه و بیان هیجانات قدرت جسارت به آنها می دهد و همچنین ابراز هیجان نشان دهنده سلامت روان و اصا لت فرد است (ماس، باتلر، رابرتز و چو، 2010). منبع هیجان روزمره ما دیگران هستند وقتی با دیگران تعامل می کنیم نسبت به زمانی که تنها هستیم هیجان های بیشتری را تجربه می کنیم مطالعات کینگ و آمونز(1990)، راجر و نشوور(1987)، منجر به طراحی پرسشنامه هایی جهت ارزیابی هیجان با عناوین: ابراز گری هیجان، دو سو گرایی در ابراز گری هیجانی و کنترل هیجانی گردید. ابراز گری هیجانی به عنوان یک مولفه اصلی هیجان ها به نمایش بیرونی هیجان بدون توجه به ارزش( مثبت یا منفی) یا روش( چهره ای کلامی یا حالت بدنی) اطلاق می شود (لویس،2000).

برخی از افراد هیجان هایشان را آزادانه و بدون نگرانی از پیامد های آن ابراز می کنند این افراد دارای شیوه ی ابراز هیحان از نوع ابراز گری هیجان هستند(امونز و کلبی، 1995) برخی دیگر گرایش به بازداری در ابراز پاسخ های هیجانی خود دارند این افراد دارای شیوه ابراز هیجان از نوع بازداری هیجانی هستند (کینگ و امونز، 1990). به عبارت دیگر صحبت کردن با دیگران راجع به رویدادهای استرس زا این فرصت را به شخص می دهد که اطلاعاتی درباره رویداد و مقابله موثر با آن را کسب کند و از اینکه مورد حمایت اطرافیان قرار گیرد احساس آرامش کند (ورتمن و همکاران 1999 به نقل از زارع و شفیع آبادی 1386).