قابل استفاده در: مقاله نویسی و انجام پژوهش های علمی
منابع فارسی: دارد
منابع لاتین: دارد
پیشینه داخلی جدید: دارد
پیشینه خارجی جدید: دارد
نوع فایل: Word قابل ویرایش
تعداد صفحه: 55 صفحه
بعد از پرداخت حق اشتراک فایل شماره 232 را دانلود کنید.
امام به عنوان اولین کسی که درباره مکارم اخلاق دست به نگارش زد، اخلاق را شامل شکوفا شدن تمام ابعاد مثبت انسانی می داند که از حدود خوش رویی و نرمی در برخورد با همنوعان فراتر رود و انسان را در پیمودن و رسیدن به هدف اعلای زندگی کمک نماید.
امام علی (ع) فرموده است: ( لوکنا لا نرجو جنة و لا نخشی ناراً و لا ثوابا و لا عقباً لکانَ ینبغی لَنا ان نطالب بمکارم الاخلاق فانها مما سبیل النجاح). (مستدرک وسائل،ج11،ص193) اگر به فرض، امیدی به بهشت و ترسی از دوزخ نداشته باشیم اگر فرضاً ثواب و عقابی در قیامت نباشد بازهم لازم است از خود مکارم اخلاقی و سجایای انسانی را مطالبه نمائی ام، زیرا قرار گرفتن صفات پسندیده و بکار بستن آن ها از عوامل مؤثر رستگاری است و در زندگی بشر مایه خوشبختی و سعادت است .
ازنظر امام علی(ع) عالی ترین سرمایه و افتخار اخلاق پسندیده است و سجایای اخلاقی و صفات انسانی، رمز کاریابی و موفقیت و بهترین وسیله برای سازگاری با دیگران در اجتماع است چرا که حسن خلق و رفتار پسندیده می تواند آدمی را در نظر مردم عزیز و محبوب نماید و موجب آسایش مادی و معنوی او را فراهم نماید. در نهج البلاغه آمده است : (اکرم الحسب حسن الخلق) ( عالی ترین مایة بعد و شرف آدمی، حسن خلق است.) ( نهج البلاغه، ص1094).
و همچنین امام علی(ع) اخلاق پسندیده را عامل جذب و استحکام رابطه دوستی می داند و می فرمایند: ( من حسن خلقه کثر محبوه و انست النفوس به)( غرور الحکم). ( کسی که اخلاقش نیک باشد، دوستانش فراوان و مردم با او انس می گیرند.) و بااینکه اخلاق ناپسندیده نیز باعث می شود که دیگران از دور از پراکنده گردند در همین ارتباط می فرمایند: ( من ساء خلقه اعوزه الصدیق و الرفیق)( همان). ( کسی که به اخلاق باشد ، دوستان و رفیقان او پراکنده می شوند و او را رها می کنند.) امام معتقد است افرادی که اخلاق ناپسند دارند به لحاظ روحی و روانی در عذاب و ناراحتی هستند و باعث می شود که زندگی بر آنان سخت بگذرد امیرالمؤمنین می فرمایند: ( سوءالخلق نهد العیش و عذاب و النفس) ( چه کسی غم و اندوهش از همه بیشتر است؟ فرمودند : ( اسوئهم خلقاً !)( مستدرک الوسائل، جلد2، ص338).
کسی که از همه اخلاقش بدتر است. همان طور که بیان شد اخلاق ناپسند باعث آشفتگی روحی و روانی می گردد و فرد به دلیل عدم ارتباط درست صحیح به لحاظ اخلاقی منزوی می گردد و احساس غم و اندوه می کند. افرادی که موردتوجه خداوند هستند دارای اخلاق نیکو و پسندیده هستند دراین ارتباط مولای متقیان امام علی (ع) می فرمایند: ( اذا حب الله عبداً خیراً رزقه قلباً مسلماً و خلقاً قویماً)( غررالحکم، 1362،ج3،ص167). (هنگامی که خداوند بنده ای را دوست بدارد به او قلب سلیم و اخلاق معتدل و شایسته می دهد.) ازنظر امام برترین صفات تواضع و حلم و انعطاف پذیری و مدارا کردن با دیگران است چراکه هر یک از صفات باعث می شود فرد توانایی سازگاری در زندگی اقوامی را کسب نماید حضرت می فرماید: (اشرف الخلائق التواضع و الحلم ولین الجانب) برترین صفات اخلاقی، تواضع و حلم و نرمش انعطاف-پذیری و مدارا است. (غررالحكم، 1367،ج2، ص442) و نیز توصیه می کنند که: ( خالطوا الناس مخالطه ان متم معها تبکوا علیکم و ان عشتم خطوا الیکم) (همان، ص123).
( با مردم چنان آفرینش و رفتار نمایید که اگر در آن حال مردید در جدایی بر شما بگیرند و اگر زنده ماندید خواهان معاشرت با شما باشند.) در تعاملات و روابط اجتماعی امام علی(ع) مردم را متوجه نیروی باطنی و درونی شان می کند و تأکید بر وجدان اخلاقی دارد و هر انسانی را موظف می داند که در برخورد با دیگران از ندای درونی خود پیروی کند و خواهش فطرتش را معیار عمل با دیگران بداند. حضرت به شیخ شامی می فرماید: ( با شیخ ارض ما ترسی لنفسک و اَت الی الناس ما تحب ان یوتی الیک) برای مردم آن را بخواه که برای خود می خواهی و با دیگران طوری رفتار کن که مایلی درباره ات آن چنان کنند.)
امام (ع) نیز در بحث اخلاق به محیط زندگی افراد اشاره می نماید و معتقد است که محیط های پاک غالباً افراد پاک و محیط های آلوده افراد ناپاک را پرورش می دهد و چنان محیط زندگی بر اساس فضیلت و پاکی استوار باشد به تدریج اخلاق پسندیده در فرد ریشه می کند و با تداوم آن عادت می شود و همواره در سیر سعادت گام برمی دارد و نیز اگر در محیطی ناپاک ریشه کند،اخلاق ناپسند را نیز کسب می کند و باعث بدبختی او خواهد شد و همچنین اشاره به نقش وارث در اخلاق دارد که می فرماید: حسن الاخلاق برهان کرم الاغراق، اخلاق پاک و نیک، دلیل وارث های پسندیده انسان است ( غررالحکم،1377).
و نیز معتقد است که ادب و تربیت صحیح و فضائل را فرزندان از پدران خود به ارث می برند. امام علی(ع) دانش و معرفت و افزایش آگاهی از مبدأ و معاد و اطلاع از آثار و پیامد های فضائل و رذایل اخلاقی را در پرورش اخلاق مؤثر می داند و می فرمایند: ( یسیر المعرفة یوجب الذهد فی الدنیا) مختصر معرفت و آگاهی ، موجب زهد در دنیا می شود.( غررالحکم، 1377، ج1،ص154). معرفت و شناخت و آگاهی باعث پاکی اعمال و اخلاق می شود و در حدیثی می فرمایند : ( لن یزکی العمل حتی یقار نه العلم) هرگز اعمال آدمی پاکی نمی شود ،مگر اینکه قرین با علم و معرفت گردد)( همان).
همچنین جهل را ریشه رذایل و فساد اخلاقی می دانند و در حدیثی می فرمایند: (الحرص و الشره و البخل نتیجة الجهل) حرص و طمع و بخل ، نتیجه جهل و نادانی(همان). افراد حریص و طماع به دلیل جهل و نادانی خود بیش از نیاز به زندگی علاقه به مال و ثروت دارند که یک رفتار غیرعقلانی است. افزایش و کسب آگاهی سبب می شود که انسان شرایط مناسبی را برای کسب فضائل اخلاقی به دست آورد و جهل و نادانی محیط آماده ای را در فکر و جان انسان برای رویش خارهای رذایل فراهم می سازد.
ادامه دارد ...
