پیچیدگی شخصیت انسان ، مشکلات خاصی را برای آن دسته که تلاش کرده اند یک تعریف جامع برای این واژه بیابند ، ایجاد کرده است .

بعضی ازاین تلاشها که به صورت بسیار گسترده هم ادامه یافته است. بسیارمشکل است که بتوانیم مساله را به صورت دقیق مورد بررسی قرار دهیم زیرا حتی در زنگی روز مره ، تقریبا غیر ممکن است شخصیت کسی را تصور کرد، به هر حال در تلا ش جهت مطرح کردن مواردمنطقی دراین زمینه، درسالهای اخیر روانشناسان نشان داده اند که ویژگی های شناختی ازقبیل:هوش وویژگیهای فیزیکی ازقبیل:مهارتهای جسمانی راازواژه شخصیت متمایز کنند.

این توصیف شخصیت راساختاری نسبتا پایدار ازخصوصیات انگیزشی شخص تعریف کرده است. واژه شخصیت اساسا به خصوصیات ذاتی موثر، احساسات، برداشتها، علکردهای نآگاهانه، تمایلات وایده آلها که خصوصیات رفتاری وفکری یک نفرراتعیین می کنند، گفته می شود.

امروزه سازمانهای اداری جهان درگیر مسائل ومشکلات فراوانی هستند. بعضی ازاین دشواریها ازطریق به کارگرفتن فنون مدیریت قابل حل است وبرخی دیگر که باجنبه های انسانی سروکاردارد به آسانی قابل حل شدن نیست. جنبه های انسانی بیشتر به بررسی وشناخت رفتارهای افراد درون سازمان تاکیددارد. مطالعه رفتارانسانی درسازمانها یکی ازموضوعات مورد تاکید درعلوم رفتاری است که به تجزیه وتحلیل نظام مند وعلمی افراد وگروهها درسازمان می پردازد وهدف آن درک، پیش بینی وبهبود عملکرد فرد ودرنهایت عملکرد سازمان است. تلاطم، بی نظمی ، رقابت شتابان وعدم اطمینان ویژگی های مهم محیط کار درقرن بیست ویکم هستند.

درنتیجه این وضعیت، امروزه بسیاری ازسازمانها باتغییری بی سابقه یک سیستم کاری مشارکت جورابه کاربسته اند. این نگرش مشارکت جو شامل سپردن قدرت به کارکنان، تصمیم گیری مشارکتی ودموکراسی درمحیط کاراست. برنامه های مشخص این نگرش برای جلب مشارکت کارکنان عبارتندازتوسعه شغلی، غنای شغلی ، دوایر کنترل کیفیت ، کیفیت برنامه های زندگی وکاری، برنامه های مدیریت کیفیت جامع، طرحهای مشارکت کارکنان وگروههای خودگردان.

هریک ازاین برنامه های فوق، به طریقی، برسازمان اثری مثبت داشته است. این اثرمثبت ، درسطوح فردی وسازمانی، دارای پیامدهای سودمندی بوده است. دراین بخش ازپژوهش به بررسی موضوعهای مرتبط باشخصیت، خلاقیت، عزت نفس، خودکارآمدی وخودکنترلی پرداخته شده ودرادامه پژوهشهای داخلی وخارجی که قبلا دررابطه موضوع ویاموضوعات مشابه انجام شده مورد بررسی قرار گرفته است. .

شخصیت وخلاقیت:

ازدنیای امروز به دلیل ویژگیهای متغیر وخلاقی که دارد تحت عنوان"عصرخلاقیت ونوآوری" نام برده می شود، دراین دوران فرایندها ، پدیده های خلاقیت ، نوآ وری وکار آفرینی عرصه های بسیار گسترده ای از جامعه انسانی را تحت تاثیرات عمیق خود قرار داده است .

از این رو عامل اساسی پایداری ، پویایی وموفقیتهای نهادهای مختلف ، حرکت با محوریت خلاقیت ونو آوری است . خلاقیت مفهومی است که مورد توجه فراوان روانشناسان به خصوص روانشناسان کمال قرار دارد وامروزه ، همه محققان دراین نظر متفق اند که اساس قدرت انسان ناشی از خلاقیت اوست واهمیت خلاقیت ونقش زیر بنایی آن در کلیه مسایل زندگی برهمگان آشکاراست.

برخی ازصاحب نظران قائل به این تعریف هستند که خلاقیت کشفی ناگهانی است که این تعریف به مقوله کشف وشهودنزدیکتر است وبرخی دیگر نیز قائل به این تعریف هستند که خلاقیت فرآیندی مستمر ومداوم است، درعین حال نیازمند زمینه وبستراولیه نیز می باشد، این مداومت دروجود فرد نوعی بی قراری، تلاش وکنکاش ایجاد می کند تابدانجا که ازخود چیزهای تازه ای به ظهور می رساند. فرد خلاق، پذیرای اندیشه های تازه است، او محیطی رابه وجود می آورد که درآن تجربه ها را می آفریند. (چراغ چشم، 1386)

از خلاقیت تعریفهای گوناگون ی ارائه شده است که هریک بیانگر دیدگاه ویژه ای هستند. تورنس (1962) که از پیشگامان محیط گرایی شناخته می شود ، تفکر خلاق را فرایند احساس خلاء ها واختلال ها ، عناصر غایب ، شکل دهی ایده ها وفرضیه هایی درباره آنها ، آزمودناین فرضیه ها، برآورد ا نتایج ، تعبیر وآزمودن درباره این فرضیع ها می داند . راجرز (1945)

به عنوان یک نظریه پرداز مکتب انسانگرایی بر این باور است که مفهوم خلاقیت را تنها در زمینه آثار هنری ورویدادها یاپیامدهای قابل دیدن می توان به کار برد . به باور وی خلاقیت در نهایت باعث شکوفایی "آدمی می شود وراجرز آن راهدف نهایی پیشرفتهر انسانی می پندارد.

مزلو (1968) به عنوان یک انسانگرا خلاقیت را نیروی بالقوه ای می داند که در آغاز زندگی به همه یا بیشتر افراد هدیه شده است ودر جریان رشد همراه با فرهنگ پذیری افراد این توانایی رفته رفته کم رنگ ویابروز آن مهارمی شود. (طباطباییان به نقل از گلمن ، 1383)

گیلفورد (1365) نیز باور دارد که خلاقیت توانایی ویژه ای برای افراد برگزیده نیست، بلکه ویژگی مشترک همه انسانها است. ازاین رو توجه اوبه به اندازه گیری کمی ویژگیهای خاصی جلب شد که با تواناییهای همه افراد درگیر است .

گروه دیگری از پژوهشگران خلاقیت را توان ایجاد کاری نو (غیر تقلیدی وغیر منتظره ) باکیفیت عالی ، شایسته وسودمند تعریف کرده اند. (طباطباییان به نقل از استرنبرگ، 1383)